بیماری های دهان و دندان در کودکان
در این مطلب مشکلاتی که می‌توانند بر وضعیت دهان و دندان‌های کودک تاثیر گذارند مورد بررسی قرار گرفته‌اند. این مشکلات به شرح زیر هستند.
فهرست عناوین
- آبسه دندان
- آبسه پریاپیکال (اطراف سر یا نوک ریشه دندان)
- آبسه اطراف دندان
- وارد شدن ضربه/ شرایط اورژانسی
- افتادن دندان
- شکستن دندان یا پریدن یک تکه از آن
- لق شدن دندان
- آنکیلوز (Ankylosis)
- بوی بد دهان/ هالیتوزیس
- پوسیدگی/ کرم‌خوردگی
- ترک‌خوردگی دندان
- تغییر رنگ دندان
- پوسیدگی زودتر از موقع دندان‌های شیری (پوسیدگی دندان در نتیجه مصرف شیشه شیر)
- مشکلات فک و جویدن غذا
- عادت‌های نامناسبی که باعث ایجاد مشکلات دندان می‌شود
- مکیدن انگشت
- دندان قروچه (سایش دندان‌ها به یکدیگر)
آبسه دندان
آبسه پریاپیکال (اطراف سر یا نوک ریشه دندان)
آبسه پریاپیکال (اطراف سر یا نوک ریشه دندان) یک کیسه چرک تشکیل شده سر ریشه دندان است. دندان زمانی دچار آبسه می‌شود که ناحیه پالپ (عصب) دندان عفونت نماید. آبسه پریاپیکال معمولاً در نتیجه پوسیدگی عمیق یا وارد شدن ضربه شدید به دندان (ضربه‌ای که باعث وارد شدن آسیب به عصب دندان شود) ایجاد می‌گردد. درمان آبسه پریاپیکال دندان نیازمند ترمیم کانال ریشه یا کشیدن دندان است. در برخی موارد همچنین ممکن است برای بیمار داروی آنتی‌بیوتیک تجویز شود.
آبسه اطراف دندان
آبسه اطراف دندان مشابه آبسه پریاپیکال است، اما در سطوح کنار ریشه دندان ایجاد می‌شود. در این حالت، عفونت از خارج دندان ریشه گرفته و منبع داخلی ندارد. آبسه اطراف دندان می‌تواند ژنژیوال (ایجاد شده در نواحی نزدیک خط لثه) یا پریودنتال (ایجاد شده در نواحی عمیق‌تر در بافت‌های پریودنتال) باشد. با توجه به اینکه اکثر موارد آبسه اطراف دندان به خاطر ابتلا به بیماری پریودنتیت (عفونت لثه) است، رفع آن بخشی از برنامه درمان جامع برای بیماری‌های پریودنتال (لثه) است.
وارد شدن ضربه/ شرایط اورژانسی
دندان افتاده را تمیز نکنید. در صورتی که وارد شدن ضربه به دندان در خانه اتفاق افتاد، لازم است دندان در یک لیوان شیر قرار داده شود. هدف از غوطه‌ور کردن دندان در شیر، جلوگیری از خشک شدن آن تا زمانی است که بتوان وضعیت دندان کودک را مورد ارزیابی و بررسی قرار داد. در صورت مواجه شدن با این شرایط بلافاصله با مطب دندانپزشک تماس بگیرید. گاهی اوقات، در صورتی که دندان افتاده به موقع در حفره دندان توسط دندانپزشک کودک قرار گرفت، امکان نجات آن وجود دارد. به همین خاطر انجام این فعالیت‌ها نقش کلیدی در موفقیت در رفع مشکل دارد.
شکستن دندان یا پریدن یک تکه از آن
بخش شکسته دندان را از دهان کودک خارج کنید تا به این ترتیب از وارد شدن آن به مسیر ریه یا رفتن آن زیر دندان‌های دیگر در هنگام جویدن غذا جلوگیری نمایید. در این زمان لازم است بلافاصله با دندانپزشک تماس بگیرید. در این شرایط گاهی اوقات می‌توان دندان آسیب‌دیده را با پر کردن ترمیم کرد. در مواردی که مشکل جدی‌تر باشد، احتمالاً لازم است دندان روکش شود. در صورتی که شکستگی دندان به عصب آسیب وارد کرده باشد، احتمالاً می‌بایست برای کودک از عصب‌کشی و روکش کردن دندان استفاده شده و در صورت امکان‌پذیر نبودن این کار، احتمالاً دندان کودک کشیده خواهد شد.
لق شدن دندان
در صورتی که دندان کودک به جایی برخورد کرده و لق شود، لازم است بلافاصله در این رابطه با دندانپزشک ملاقات شود. به این ترتیب با توجه به شدت برخورد، دندانپزشک احتمالاً می‌تواند دندان را در محل محکم کرده یا دندان لق شده را به سایر دندان‌های سالم مجاور آن متصل کند تا به این ترتیب حمایت لازم را از دندان تا زمان ترمیم آن ایجاد نماید. دندان ممکن است پس از وارد شدن ضربه تیره شده و یا دچار آبسه شود. این شرایط ممکن است بلافاصله ایجاد شده یا با گذشت چند سال ایجاد گردد. در صورتی که دندان لق شده دچار آبسه شود، احتمالاً درمان آن نیازمند عصب‌کشی و روکش کردن آن است. به هر حال در صورت امکان‌پذیر نبودن این کار، لازم است دندان کودک کشیده شود.
آنکیلوز (Ankylosis)
آنکیلوز دندان مشکلی است که نحوه جوش خوردن دندان به استخوان را تحت تاثیر قرار داده و به این ترتیب باعث ایجاد محدودیت برای رشد دندان می‌شود. این شرایط ممکن است برای هر دوی دندان‌های شیری (اولیه) و دندان‌های دائمی ایجاد شده و در تمام مراحل رشد و توسعه دندان در دهان مشاهده گردد. دلایل احتمالی ایجاد این مشکل با وارد شدن ضربه یا آسیب‌دیدگی و مسائل مادرزادی یا ارثی ارتباط دارد. استفاده از عکس‌برداری رادیولوژی بهترین روش برای تشخیص ابتلا به آنکیلوز است. در برخی موارد لازم است برای بیماران مبتلا به این مشکل از کشیدن دندان برای اهداف ارتودنسی و بهبود عملکرد استفاده شود.
بوی بد دهان/ هالیتوزیس
در بسیاری از موارد بوی بد دهان در نتیجه تجمع باکتری در دهان و بر روی زبان ایجاد می‌شود. گاهی اوقات این شرایط می‌تواند نشان دهنده بیماری دهان و دندان و ابتلا به بیماری لثه باشد. به هر حال، در صورت مواجه شدن با بوی بد دائم دهان لازم است با متخصص دندانپزشکی ملاقات شود، زیرا در صورتی که بوی بد دهان با ابتلا به بیماری‌های لثه ارتباط داشته باشد، می‌بایست این مشکل به موقع به منظور اجتناب از لق شدن دندان‌ها تحت درمان قرار گیرد.
پوسیدگی/ کرم‌خوردگی
پوسیدگی دندان زمانی ایجاد می‌شود که مایع بزاق با شکر و کربوهیدرات‌های باقیمانده از مواد غذایی در دهان ترکیب شده و باعث ایجاد جرم و پلاک بر روی دندان شود. در نتیجه فعالیت باکتری‌های موجود در جرم و پلاک مواد اسیدی ترشح می‌شود و این مواد با از بین بردن مینای دندان باعث وارد شدن آسیب به دندان و بافت آن خواهند شد. در صورتی که این مشکل درمان نشده به حال خود رها شود، یک حفره در مینای دندان ایجاد شده و پوسیدگی به سرعت به لایه نرم‌تر عاج دندان که زیر مینای دندان قرار دارد، خواهد رسید. هنگامی که پوسیدگی به لایه‌های عمیق‌تر دندان برسد، این شرایط می‌تواند باعث افزایش حساسیت دندان به مواد غذایی سرد، گرم، یا شیرین شود. به هر حال همه موارد پوسیدگی دندان باعث درد دندان نمی‌شوند و در این رابطه لازم است به نکات زیر توجه شود:
- در صورتی که پوسیدگی محدود بوده و به آهستگی پیشرفت کند، قبل از ایجاد درد شناسایی آن فقط توسط دندانپزشک امکان‌پذیر می‌باشد.
- پوسیدگی‌های ایجاد شده بر روی دندان‌های جلوی دهان برای فرد به سادگی قابل تشخیص هستند. در این حالت پوسیدگی با ایجاد لکه‌های قهوه‌ای تیره یا روشن بر روی دندان قابل مشاهده خواهد بود.
- در صورتی که پوسیدگی بین دندان‌ها ایجاد شود، تشخیص آن فقط از طریق عکس‌برداری رادیولوژی امکان‌پذیر خواهد بود.
- در صورتی که پوسیدگی دندان پیشرفت کند، درمان آن احتمالاً از طریق برداشتن پوسیدگی و پر کردن آن امکان‌پذیر می‌باشد.
- پوسیدگی‌های وسیع احتمالاً برای درمان مناسب نیاز به روکش خواهند داشت.
- به هر حال، در صورتی که اقدامات درمانی لازم در زمان مناسب انجام نشده و پوسیدگی در دندان پخش شود، پالپ (عصب) دندان ممکن است به تدریج حساس شده و این شرایط باعث ایجاد آبسه و بیماری های دهان و دندان شود. به این ترتیب احتمالاً لازم است از عصب‌کشی یا کشیدن دندان برای رفع مشکل استفاده گردد.
ترک‌خوردگی دندان
ترک‌خوردگی دندان می‌تواند در نتیجه وارد شدن ضربه یا آسیب‌دیدگی‌های مانند آن در دندان ایجاد شود. هنگامی که دندان دچار ترک‌خوردگی شود، ممکن است پرکردگی نتواند برای پوشاندن ترک کافی باشد. به این ترتیب احتمالاً لازم است از یک روکش بر روی دندان برای نگه داشتن بخش‌های جدا شده دندان در کنار یکدیگر استفاده شود. به هر حال، در صورتی که ترک‌خوردگی به خوبی بازیابی و ترمیم نشود، دندان به تدریج حساس شده و در برابر فشار ناشی از جویدن دچار درد خواهد شد. در ادامه ممکن است این شرایط با شکستن دندان همراه باشد. به همین خاطر همواره مهم است که بازیابی یک دندان ترک خورده قبل از شکستن آن انجام شود، زیرا در برخی موارد امکان پر کردن یا روکش کردن دندان شکسته وجود ندارد و دندانپزشک مجبور می‌شود دندان شکسته را در دهان بکشد.
تغییر رنگ دندان
عوامل متعدد بیماری دهان و دندان ، می‌توانند باعث تغییر رنگ دندان‌های کودک شوند. ابتلا به برخی بیماری‌های خاص، به دنیا آمدن زودتر از موعد، یا عفونت گسترده، همگی می‌توانند باعث تغییر رنگ دندان‌ها و لک شدن آنها در بین کودکان و نوزادان شوند. علاوه بر این تغییر رنگ دندان‌ها می‌تواند به خاطر پوسیدگی دندان در نتیجه عادت‌های بد مربوط به غذا خوردن ایجاد شود. به همین خاطر رعایت عادت‌های مناسب در ارتباط با غذا خوردن و حفظ بهداشت دهان و دندان می‌تواند به پیشگیری یا حداقل شدن مشکل تغییر رنگ دندان‌ها در کودکان کمک کند.
پوسیدگی زودتر از موقع دندان‌های شیری (پوسیدگی دندان در نتیجه مصرف شیشه شیر)
پوسیدگی دندان به خاطر مصرف شیشه شیر یا سندرم پوسیدگی دندان‌های شیری یک نوع پوسیدگی سریع است که دندان‌های نوزادان یا کودکان را به خاطر قرار گرفتن بیش از حد آنها در یک دوره زمانی طولانی مدت در معرض مایعات حاوی شکر تحت تاثیر قرار می‌دهد. در اکثر مواقع دندان‌های پیشین فک بالا تحت تاثیر این مشکل قرار می‌گیرند. این مشکل معمولاً زمانی ایجاد می‌شود که کودک با شیشه شیر یا مایعات و نیز با گرفتن سینه مادر در دهان بخوابد. به این ترتیب در طول خواب، شکر و مواد قندی موجود در مایعات اطراف دندان‌های جلوی دهان را فرا گرفته و باکتری‌ها از این مواد برای تغذیه و تولید اسید در دهان استفاده می‌کنند. در ادامه اسید ترشح شده در نتیجه فعالیت باکتریایی مینای دندان را از بین برده و باعث ایجاد پوسیدگی دندان خواهد شد.
مشکلات فک و جویدن غذا
نامرتبی دندان‌ها یا قرارگیری نامناسب آنها در کنار یکدیگر شرایطی است که باعث ازدحام دندان‌ها در دهان، کج شدن آنها یا عدم هماهنگی بین آنها شده و این شرایط باعث می‌شود دندان‌ها به نحو مناسب بر روی یکدیگر قرار نگیرند. این شرایط به‌طور خاص بین سنین ۶ تا ۱۲ سالگی در افراد مشاهده می‌شود. در حقیقت این دوره زمان رشد دندان‌های دائمی را در دهان نشان می‌دهد. در صورتی که این مشکل به موقع درمان نشود، مشکلات مربوط به قرارگیری نامناسب دندان‌ها در کنار یکدیگر باعث می‌شود فرد در ارتباط با تمیز کردن دندان‌ها و لثه‌ها در نقاط نامرتبی و ازدحام دندان‌ها دچار محدودیت شده و این شرایط ریسک ایجاد پوسیدگی و ابتلا به بیماری‌های لثه را افزایش می‌دهد.
عادت‌های نامناسبی که باعث ایجاد مشکلات دندان می‌شود
مکیدن انگشت
مکیدن انگشت یک واکنش طبیعی نوزادان و کودکان است که در اکثر مواقع این عادت با رسیدن کودک به سن ۴ سالگی متوقف می‌شود. به هر حال در صورتی که کودک به مکیدن انگشت خود پس از رشد دندان‌های دائمی در دهان ادامه دهد، این شرایط می‌تواند مشکلات خاص در ارتباط با هماهنگی دندان‌ها در دهان ایجاد کرده و مشکلات جویدن غذا برای کودک ایجاد کند. به هر حال، مقدار، طول مدت، و شدت این عادت می‌تواند در مشکلات احتمالی ایجاد شده در نتیجه آن تاثیرگذار باشد. به همین خاطر در صورتی که در ارتباط با عادت مکیدن انگشت کودک خود نگران هستید، لازم است در این رابطه با دندانپزشک کودک ملاقات کنید.
دندان قروچه (سایش دندان‌ها به یکدیگر)
دندان قروچه یا سایش دندان‌ها به یکدیگر می‌تواند در مواردی که این مشکل شدید بوده و باعث از بین رفتن مینای دندان شود، برای کودک شما مشکلات خاص ایجاد کند. به هر حال سایش دندان‌ها به یکدیگر در بین کودکان مسئله‌ای تقریباً عادی و معمول است. به این ترتیب اغلب کودکان در هنگام مواجه شدن با درد یا برای تخلیه فشار و استرس دندان‌های خود را به هم فشار می‌دهند. دندان قروچه عمدتاً باعث سر درد، گوش درد، درد در ناحیه صورت و مشکلات فک می‌شود، اما لازم است علاوه بر این مسائل شرایط دندان قروچه به‌طور دقیق تحت کنترل والدین باشد تا به این ترتیب از تراشیدگی یا از بین رفتن مینای دندان در نتیجه آن جلوگیری شود.
تقریبا همه افراد در زندگی با مشکلات مربوط به دهان و دندان مواجه می‌شوند. اما باید بدانیم ریشه برخی از این مشکلات در کودکی ماست. اگر فردی در سنین پایین در ناحیه دهان و دندان دچار معایبی باشد و به موقع درمان نشود، شاید در بزرگسالی راه سخت‌تر و طولانی‌تری برای درمان داشته باشد.
ینابراین توجه به بیماری‌های ناحیه دهان و دندان در کودکی از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است. و هر مشکل کوچکی باید توسط والدین مورد بررسی و توجه قرار گیرد. باید بدانید حفظ سلامت دندان و لثه در کودکی، سلامت لثه و دندان‌ها در بزرگسالی را در پی خواهد داشت.
در دوران نوزادی یکی از وظایف والدین انجام کارهایی است که به سلامت دهان فرزندشان کمک زیادی می‌کند. والدین باید دهان و لثه کودک خود را حتی قبل از آنکه دندان در بیاورد، تمیز کنند. تمیز کردن لثه‌های کودک زمانی که غذاهای کمکی مانند فرنی و پوره را شروع می‌کنند، بسیار ضروری است. روش کار به این صورت است که هر بار پس از تغذیه کودک، با دستان تمیز، پارچه‌ای نرم و لطیف را با آب ولرم آغشته کرده و به آرامی روی لثه‌های کودک بکشید. به این ترتیب هر ماده غذایی که روی لثه‌ها باقی مانده پاک خواهد شد. توجه داشته باشید که این کار باید به آرامی انجام گیرد و باعث آسیب به لثه نشود.
پوسیدگی زودرس دندان کودکان زمانی رخ می‌دهد که مثلا کودک در هنگام خواب بعدازظهر یا شب با شیشه حاوی شیر یا نوشیدنی شیرین در بستر گذاشته شود، کودک به خواب می‌رود و مایع شیرین در اطراف دندان‌ها جمع می‌شود و این مایعات به‌عنوان محیطی عالی برای کشت میکروارگانیسم‌های پوسیدگی‌زا هستند. بنابراین تمیزکردن لثه و دهان کودک اهمیت بسیار بالایی دارد.
این کار باید تا زمانی انجام گیرد که کودک شروع به درآوردن دندان می‌کند.
در سن دو سالگی با درآمدن دندان‌ها می‌توانید مسواک زدن را برای فرزندتان شروع کنید. نکته مهم در این کار استفاده از خمیر دندان بدون فلوراید است. خمیر دندان حاوی فلوراید تا سن پنج تا شش سالگی برای کودکان ممنوع است.
به طور کلی دندان‌ها از شش ماهگی شروع به رویش کرده و تا دو سالگی کامل می‌شوند. هرچند که تفاوت‌هایی در رشد دندان‌ها با توجه به جنسیت و دیگر عوامل وجود دارد. بعد از این زمان و در همان سنین پنج یا شش سالگی دندان‌های شیری شروع به افتادن می‌کنند و در شش سالگی است که اولین دندان شیری جای خود را به دندان دائمی می‌دهد. اولین معاینه دندانپزشکی باید در سن یک سالگی انجام شود چرا که در این سن می‌توان از بسیاری از مشکلات بعدی پیشگیری نمود.
بعضی از والدین به بهداشت دندان‌های شیری اهمیت نمی‌دهند. تصور آنها این است که چون دندان شیری با دندان دائمی جایگزین می‌شود، پس خراب شدن دندان شیری اهمیتی ندارد. این تصور کاملا اشتباه است. زیرا پوسیدگی و خرابی دندان شیری باعث کشیدن آنها و در نتیجه رشد نابجا و یا حتی عدم رویش دندان دائمی را به دنبال خواهد داشت. عوارض پوسیدگی دندان شیری فقط مربوط به آینده نیست. هر چند که عمر دندان‌های شیری محدود است اما در همان مدت چند سالی که در دهان کودک هستند، اگر دچار پوسیدگی شوند، منجر به ایجاد مشکلاتی برای کودکی خواهند شد. برای مثال کاهش توانایی جویدن یکی از این عوارض است. وقتی کودک توانایی خود را برای جویدن از دست بدهد، تمایل وی برای استفاده از مواد غذایی هم کاهش می‌یابد و در نتیجه بدیهی است که در صورت وجود این اشکال در تغذیه، عوارض مختلفی از جمله کاهش رشد، یبوست و غیره در کودک بروز می‌نماید. همچنین وجود این پوسیدگی‌ها سبب ایجاد بوی بد دهان می‌شود. وجود حفرات پوسیدگی متعدد باعث تجمع مواد غذایی در آنها شده و به مرور زمان فاسد می‌گردند و با ایجاد التهاب در لثه و عفونت دندان‌ها کودک دچار بوی بد دهان خواهد شد.
دندان‌های شیری که دچار پوسیدگی زودرس شده‌اند باید در زمانی خاص و با تجویز دندانپزشک کودکان معاینه شوند تا مشکلات بعدی را در آینده به وجود نیاورند.
پوسیدگی دندان‌ها در کودکان نشانه‌ها و دلایل مختلفی را در بر دارد.
مصرف نوشیدنی‌های شیرین مانند آبمیوه و نوشابه یکی از مهمترین دلایل پوسیدگی دندان‌های کودکان است.
ایجاد لکه‌های سیاه و قهواه‌ای روی دندان به علت مصرف آبمیوه زیاد است. مصرف میوه و آبمیوه باعث اسیدی شدن محیط دهان می‌شود و این عامل تخریب مینای دندان را در پی دارد. با اینکه میوه‌ها منبع غنی بسیاری از ویتامین‌ها هستند و مصرف آنها برای کودکان ضروری است، اما به دلیل میزان بالای قند طبیعی‌شان پوسیدگی دندان‌ها را موجب می‌شوند. باید بدانید آبمیوه درصد قند بالاتری نسبت به میوه دارد. بنابراین بهتر است از خود میوه به جای آبمیوه استفاده شود. بعد از خوردن میوه بهتر است آب نوشیده شود تا اسید و قند موجود در آن از دهان شسته شود.
یک علت مهم دیگر در این باره باقی ماندن طولانی مدت مواد غذایی و مایعات شیرین روی دندان کودک است. باکتری‌های موجود در دهان، قند طبیعی و مصنوعی در مواد غذایی را به اسید تبدیل کرده و موجب از بین رفتن پوشش روی دندان می‌شود و این امر روند پوسیدگی دندان را شروع می‌کند.
یکی دیگر از عوامل از بین رفتن دندان در کودکان مسواک زدن بلافاصله بعد از خوردن غذاست. بسیاری از والدین تصور می‌کنند اگر بعد از خوردن غذا بلافاصله دندان مسواک زده شود، از پوسیدگی دندان جلوگیری کرده‌اند. اما باید گفت مسواک زدن بالافاصله بعد از صرف غذا باعث خراشیده شدن سطح دندان می‌شود. به این دلیل که بعضی مواد غذایی محیط دهان را بیش از حد معمول اسیدی می‌کنند و در این شرایط مسواک زدن دندان‌ها مضر است.
علت دیگری که برای پوسیدگی دندان دائمی کودکان می‌توان به آن اشاره کرد، افتادن زودتر از موعد دندان شیری است. اگر دندان شیری زودتر از وقت معمول خود بیوفتد، سوراخی داخل لثه ایجاد می‌شود. با وجود این سوراخ دندان‌های دیگر شروع به حرکت کرده و سعی می‌کنند این فضای خالی را پر کنند.
این مسئله باعث می‌شود نظم دندان‌های اصلی هم به هم بخورد. اگر دندان دائمی که تازه درآمده، ریشه‌هایش تشکیل نشده باشند یا به عصب آن آسیبی رسیده باشد، باید عصب‌کشی شود.
همانطور که گفته شد داشتن دندان‌هایی سالم و زیبا در بزرگسالی مستلزم رعایت بهداشت دهان و دندان در کودکی است.
به طور کلی با رعایت موراد زیر به راحت می‌توان به این مهم دست یافت:
- مراقبت از دندان‌های مادر در دوران بارداری
- تمیز کردن و ماساژ دادن لثه نوزاد
- دقت در تمیز بودن پستانک و سر شیشه شیر
- سعی در گرفتن کودک از شیشه شیر قبل از یک سالگی
- مراجعه به دندانپزشک در یک سالگی و مراجه مستمر پس از آن
- کاهش مصرف نوشیدنی‌های شیرین
- جلوگیری از مکیدن انگشت پس از رشد دندان‌های دائمی
- مسواک زدن و استفاده از نخ دندان
- شستن دهان با آب پس از خوردن غذا
- جلوگیری از عادات بد تغذیه‌ای
0 نظر:
پاسخ دهید