تغذیه بعد از جراحی ایمپلنت؛ چی بخورم که زودتر خوب بشم؟
یکی از سؤال‌هایی که تقریباً همه‌ی بیمارانم بعد از کاشت ایمپلنت در تهران می‌پرسند این است: «دکتر، الان چی بخورم که زخمم اذیت نشه و ایمپلنتم هم خوب جوش بخوره؟» و راستش را بخواهید، همین سؤال نشان می‌دهد شما نگاه درستی به درمان دارید. چون جراحی ایمپلنت فقط آن ۳۰ تا ۴۵ دقیقه‌ی روی یونیت نیست؛ بخشی از موفقیتش دست خود شماست، مخصوصاً در ۲۴ ساعت اول و مخصوصاً در تغذیه.
من در این مقاله می‌خواهم مرحله‌به‌مرحله برای شما بگویم بعد از جراحی ایمپلنت چه غذاهایی مجاز است، چه چیزهایی ممنوع است، کی می‌توانید به تغذیه‌ی عادی برگردید و اصلاً چرا بعضی رژیم‌های غذایی باعث می‌شود زخم دهان دیرتر خوب شود. ضمن این‌که می‌خواهم یک پل مهم هم بزنم بین توقع شما از درمان‌های سریع مثل لمینت دندان در یک روز و واقعیت درمان‌های جراحی مثل ایمپلنت. خیلی‌ها از فضای اینستاگرام و تبلیغات با این ذهنیت می‌آیند که «همه‌چیز باید همان روز درست شود»، اما بدن برای ترمیم بافت نرم و استخوان، زمان می‌خواهد.
چرا تغذیه بعد از ایمپلنت این‌قدر مهم است؟
وقتی ایمپلنت می‌گذاریم، ما عملاً یک جسم تیتانیومی را داخل استخوان شما قرار داده‌ایم و برای این‌که این جسم با استخوان یکی شود (به اصطلاح اُسیواینتگریشن)، باید سه چیز فراهم باشد: جراحی دقیق، مراقبت دهانی خوب و تغذیه‌ی درست. تغذیه‌ی درست یعنی شما زخم را تحریک نکنید، به بخیه فشار نیاورید، مواد غذایی محرک مصرف نکنید و در عین حال پروتئین و ویتامین کافی به بدنتان برسد تا سلول‌های ترمیم‌کننده فعال بمانند.
اگر برعکس، همان روز جراحی سراغ غذای سفت، نوشیدنی داغ، نی‌کشیدن، یا خوراکی‌های تند بروید، احتمال خونریزی، بازشدن بخیه، درد و حتی عفونت بالا می‌رود. همین‌جا بگذارید رک بگویم: بعضی‌ها می‌گویند «دکتر من تحمل گرسنگی ندارم، نمی‌توانم فقط سوپ بخورم.» من هم می‌گویم قرار نیست شما چند هفته فقط سوپ باشید؛ ما فقط ۲۴ تا ۷۲ ساعت اول را حساس‌تر می‌گیریم. بعد از آن آرام‌آرام می‌شود به برنامه‌ی عادی نزدیک شد.
روز اول بعد از جراحی ایمپلنت: فقط نرم، خنک، بی‌دردسر
روز اول مهم‌ترین روز است. در همین ۲۴ ساعت اول است که ما می‌خواهیم لخته‌ی خون سر جایش بماند، تورم کنترل شود و زخم شروع به بسته‌شدن کند. پس:
- غذا باید نرم باشد: سوپ صاف‌شده‌ی ولرم، پوره‌ی سیب‌زمینی ولرم، ماست بدون تکه، اسموتی خنک.
- غذا باید خنک یا ولرم باشد، نه داغ. حرارت بالا خونریزی را تشدید می‌کند.
- غذا باید بدون جویدن شدید باشد. اگر یک سمت دهان جراحی شده، از سمت دیگر استفاده کنید.
- نوشیدنی را با نی ننوشید، چون مکش می‌تواند لخته را جدا کند.
- نوشیدنی‌های خیلی شیرین، گازدار و اسیدی (نوشابه، آبمیوه صنعتی، نوشیدنی انرژی‌زا) نخورید.
به بیمارانم همیشه می‌گویم روز اول را «روز مهربانی با زخم» درنظر بگیرید. هرچقدر امروز ملایم‌تر باشید، فردا راحت‌ترید.
از روز دوم تا هفتم: غذاهای نیمه‌نرم و مقوی
از روز دوم، اگر ورم و درد کنترل شده باشد، می‌توانیم کمی تنوع غذایی بدهیم. بدن شما برای ترمیم به پروتئین، ویتامین C، ویتامین A و مایعات کافی نیاز دارد. بنابراین:
- سوپ‌های غلیظ‌تر، عدسی نرم، خوراک لوبیا خیلی نرم، برنج کته‌ی نرم با خورش له‌شده، املت نرم، ماکارونی خیلی نرم.
- لبنیات کم‌چرب، ماست، دوغ بدون گاز، پنیر نرم.
- میوه‌هایی مثل موز له‌شده یا کمپوت.
- اگر جراحی سنگین نبوده، تخم‌مرغ آب‌پز نرم یا نیمرو (نه خیلی سفت) هم می‌تواند باشد.
فقط یادتان بماند، جویدن را در سمت جراحی انجام ندهید و غذا را خیلی داغ یا خیلی سرد نکنید. دندانپزشک شما اگر در تهران کارش را دقیق انجام داده باشد، معمولاً برای شما یک برنامه‌ی کلی هم می‌نویسد، اما واقعیت این است که سبک زندگی همه‌ی ما با هم فرق دارد و من همیشه نسخه‌ی قابل‌انعطاف می‌دهم.
چه چیزهایی را بعد از ایمپلنت نخوریم؟
این بخش مهم است، چون گاهی بیمار می‌گوید «فقط نگفتی نخور!» پس من اینجا روشن می‌گویم چه چیزهایی را تا چند روز نخورید:
- غذای سفت و ترد: آجیل، ته‌دیگ، سیب گاززدنی، هویج خام، چیپس.
- غذای چسبناک: سوهان، گز، آدامس، تافی. اینها به بخیه می‌چسبد.
- غذای خیلی تند یا ترش: باعث سوزش زخم می‌شود.
- نوشیدنی داغ: چای داغ، قهوه داغ، دم‌نوش خیلی گرم.
- سیگار و قلیان: واقعاً ترمیم را عقب می‌اندازد.
گاهی هم بیمارانی دارم که می‌گویند «من برای عروسی یا مهمانی می‌خواهم زود خوب شوم، مثل وقتی برای لمینت دندان در یک روز آمدم.» به آنها می‌گویم: در لمینت، ما با بافت نرم دهان این‌قدر درگیر نمی‌شویم؛ در ایمپلنت، شما جراحی داشته‌اید، پس باید دو سه روز باخودتان مدارا کنید. این نگاه واقع‌بینانه است.
ارتباط تغذیه و درمان‌های سریع مثل «لمینت دندان در یک روز»
شاید بپرسید چرا من وسط حرف تغذیه بعد از جراحی ایمپلنت، از لمینت دندان در یک روز حرف می‌زنم. دلیلش این است که خیلی از بیمارانی که ایمپلنت می‌گذارند، همان‌هایی هستند که قبلاً برای درمان‌های سریع، تمیز و لوکس مثل لمینت دندان در یک روز به من مراجعه کرده‌اند. آنجا شما تجربه کرده‌اید که می‌شود در یک جلسه ظاهر دندان را متحول کرد. اما در ایمپلنت، ما با استخوان و لثه سروکار داریم و این دو، زمان‌برتر از مینای دندان هستند.
من می‌خواهم این را روشن بگویم: ما در کلینیک می‌توانیم طراحی لبخند، روکش نهایی ایمپلنت یا حتی هماهنگ‌سازی رنگ دندان‌های دیگر را بعداً با تکنیک‌هایی در حد لمینت دندان در یک روز انجام بدهیم، اما شرطش این است که مرحله‌ی جراحی و ترمیم را به سلامت بگذرانید. یعنی تغذیه‌ی درست امروز، زیبایی و یکدستی فردا را تضمین می‌کند.
به زبان ساده: کسی که بعد از ایمپلنت تغذیه‌ی نامناسب داشته باشد و عفونت یا تحلیل لثه بگیرد، بعداً اگر بخواهد با لمینت دندان در یک روز لبخندش را کامل کند، کار برای ما سخت‌تر می‌شود. پس این دو تا درمان جدا از هم نیستند؛ همدیگر را پشتیبانی می‌کنند.
من معتقدم
من معتقدم آموزش تغذیه بعد از جراحی، باید به همان اندازه‌ی خودِ جراحی جدی گرفته شود. بیمار حق دارد بداند امروز چه بخورد و چه نخورد. من همچنین معتقدم بیمار مدرن تهرانی، هم سرعت می‌خواهد، هم کیفیت. برای همین است که در همان جلسه، هم رژیم نرم سه‌روزه را می‌دهم، هم می‌گویم بعد از خوب‌شدن، اگر خواستید دندان‌های دیگر را هم برای زیبایی اصلاح کنیم، می‌توانیم از روش‌هایی مثل لمینت دندان در یک روز استفاده کنیم تا لبخندتان کامل شود.
این‌طوری هم شما احساس نمی‌کنید درمان‌تان کش‌دار است، هم من مطمئنم پایه‌ی جراحی‌تان محکم‌تر است.
تجربه شخصی
چند وقت پیش خانمی حدود ۳۸ ساله با همسرش آمد. از همان لحظه‌ی اول معلوم بود اضطراب دارد؛ صندلی را محکم گرفته بود و زیر لب می‌گفت «من خیلی از دندان‌پزشکی می‌ترسم». همسرش گفت: «خانم دکتر، فقط بهش بگید چی بخوره، چون اگه ندونه، هیچی نمی‌خوره.» برایش توضیح دادم که جراحی ایمپلنتش موفق بوده و الان مهم‌ترین کارش تغذیه‌ی درست است. نور یونیت را کمی کم کردم، بوی ملایم اوکالیپتوس در اتاق بود، موزیک آرامی هم پخش می‌شد.
گفتم: «روز اول فقط نرم و خنک، سمت جراحی هم چیزی نجوید. از فردا سوپ غلیظ‌تر، بعدش کم‌کم برنج نرم. نوشیدنی داغ نه. نی هم اصلاً.» وقتی دید همه‌چیز این‌قدر واضح است، چهره‌اش باز شد. گفتم: «بعداً که ایمپلنت جوش خورد، اگر خواستی دندان‌های جلویی را هم مرتب کنیم، می‌شود با روش‌های سریع مثل لمینت دندان در یک روز این کار را کرد تا لبخندت یکدست شود.» همان‌جا لبخند زد و گفت: «الان خیالم راحت شد، چون می‌دونم قراره به یه نتیجه‌ی کامل برسم.»
برای من این صحنه‌ها مهم است؛ این‌که بیمار از ترس → به آگاهی → به رضایت برسد. و بخش زیادی از این مسیر با توضیح درست تغذیه طی می‌شود.
نکات تکمیلی که معمولاً یادتان می‌رود
- بعد از غذا دهانتان را با آب نمک ولرم (نه داغ) به‌آرامی بشویید.
- خوابیدن با یک بالش اضافه در شب اول، ورم را کمتر می‌کند.
- اگر آنتی‌بیوتیک یا مسکن تجویز کرده‌ایم، حتماً با معده‌ی نیمه‌پر مصرف کنید تا اذیت نشوید.
- اگر احیاناً بخیه شل شد یا خونریزی غیرعادی داشتید، همان روز به ما اطلاع بدهید.
جمع‌بندی
تغذیه بعد از جراحی ایمپلنت، یعنی احترام گذاشتن به زحمتی که بدنتان برای ترمیم می‌کشد. شما با انتخاب غذاهای نرم، خنک و مقوی در چند روز اول، به استخوان و لثه فرصت می‌دهید تا اطراف ایمپلنت را محکم بگیرند. بعد از آن، می‌توانید به‌تدریج عادی‌تر بخورید و در مرحله‌ی نهایی، حتی اگر خواستید با درمان‌های زیبایی سریع مثل لمینت دندان در یک روز لبخندتان را کامل‌تر کنید.
برای مشاوره درباره لمینت یک‌روزه و بررسی شرایط دندان‌های خود، می‌توانید با کلینیک دکتر اردلان صنفی تماس بگیرید.
منابع علمی
- Contemporary Implant Dentistry – Misch, 2015
- Journal of Oral and Maxillofacial Surgery, 2019 – Postoperative Care
- Clinical Oral Implants Research, 2020 – Healing Protocols
- Dietary Considerations after Oral Surgery – Int. J. Dentistry, 2018
بدون دیدگاه